GM Turizm ve Yönetim Dergisi'nde yer alan 'Günahıyla Sevabıyla SEZONUN ARDINDAN" adlı dosyayı sizlerle paylaşıyoruz...

Havalar yavaş yavaş serinlemeye başlarken, Antalya terkedilmiş bir şehir görüntüsünde biz sakinlerine kaldı. Kışın soğuğundan sararmış tenler, uçsuz bucaksız kumlarda kendini güneşin sıcacık kollarına bırakan bedenler... Tekneler dantel dantel koylarımızda, denizin mavisiyle yürekleri coşkuyla dolan misafirlerimiz... Klüpleri dolduran turistlerin sabahlara kadar süren dansları... Showlar, eğlenceler... Alanya'daki 'bikiniyle çarşıda dolaşılsın mı dolaşılmasın mı?' tartışmaları...

Günahıyla sevabıyla bir sezonu daha geride bırakırken, ekonomik kriz dünyanın gündemine bomba gibi düştü. Kime selam verseniz, karşılık olarak kriz... Sloganımızın 'daima ileriye' olması gerekirken, 'sektöre nasıl bir etkisi olacak?' soruları dolaşıp duruyor maalesef...

Ama geçmişin değerlendirmesini iyi yapamazsak, önümüzde duran krizi nasıl aşabileceğimizi de göremeyiz.
2008 sezonu için belirlenen stratejiler ve öngörüler yerini buldu mu?

Dövizde ki hareketlenme, uçak biletlerinin ikiye katlanması, sezon boyunca fiyatlara yansıyan istikrarsızlık...
Bizi nasıl bir yeni sezon bekliyor? Hayal kurmayı ve abartmayı seven bir millet olarak; ayaklarımızı yere sağlam basıp, yapılması gereken ne varsa, hepsinde elele, yürek ve fikir birliğiyle bir araya gelinmesi gerektiği kanısındayız.

Sektör profesyonelleri, bu soruların yanıtlarını sizler için yanıtlayıp, önümüzde ki sezonların stratejilerinde yol gösterici olmaya çalıştılar.

Abdullah Keleş
IC HOTELS GRUPLARI GENEL KOORDİNATÖRÜ

Sizce 2008 sezonu stratejilerinden sonuç alabildik mi? Antalya, sezonu nasıl geçirdi?

Antalya turizmi için 2008 yılının genel değerlendirmesinden önce, 2007 yılında hazırlanan stratejik planlamalardan söz etmek gerekir. 2008 sezonu için yol gösterici olan 2007 yılında, hizmet ve maliyetlerinin arttığı, kurların düştüğü ve tesis fiyatlarının düşük kaldığı bir dönem yaşanmıştır. Pax sayılarının artmasına rağmen istenilen karlılık oranına da ulaşılamadı.

2008 yılında işletmeye açılacak turistik tesis sayısının daha az olacağı, döviz kurlarında özellikle sezon içerisinde bir artış olmayacağı, girdi maliyetlerinin iyice artacağı, turizm de pax sayısının artacağı ve verimliliğin artması
için fiyatların yükseltilmesi gerektiği gibi stratejiler belirlenmiş ve öngörülerde bulunulmuştu. Tesisler, önce temkinli davranmış, sonrasında da birbirlerinden cesaret alarak, fiyat artışlarında bulundukları bir planlama dönemi yaşandı. Sezonun ilk 6 aylık döneminde beklenilen sonuçlar alındı.

Ancak Temmuz ayının 2. haftasından itibaren erken rezervasyonların bitmesi, uçak fiyatlarına %100'e yakın
yapılan zam oranı, tesis fiyatlarındaki artışlar, tam da turistin karar verme aşamasında asıl önemli olan paket fiyatlarının artmasına sebep oldu. Sonuç olarak; turistlerin bir kısmı, aynı fiyata daha avantajlı başka destinasyonlara yöneldi, bir kısmı ise bütçesine uygun başka kategorilerde ki tesisleri tercih ettiler ya da az süreli konaklamayı seçtiler. Sonuç olarak pax sayısında artış olmasına rağmen konaklama sürelerinde azalma oldu. Fiyatlarını yüksek tutan tesislerin istenilen seviyelere ulaşamadıkları gözlemlendi.

TURİSTLERİN GELİR DÜZEYİNİN DÜŞECEĞİ ÖNGÖRÜSÜNDE BULUNMAMIŞTIK

2008 yılı için planlama yaparken, stratejilerin genel olarak doğru olduğunu ama tüketicilerin yani turistlerin 2008 yılında gelir düzeylerinin düşeceği konusunda öngörüde bulunamamıştık. Buna rağmen yılın 9 aylık sürecinde pax anlamında ortalamanın 2007 yılına göre %20 oranında arttığını görüyoruz. Aynı dönem karşılaştırmalarında ise en büyük artışın Ukrayna, Polonya, Belarus, Çek Cumhuriyeti ve Romanya gibi ülkelerde %40ın üzerinde olduğu, Rusya'da bu artışın %20 ve Almanya da ise %5,7 civarında olduğu gerçeğidir.

Sonuç olarak; genelde fiyatlarını arttırmayan tesislerin marjinal karlılık oranlarında kaldıklarını ve fiyatlarını
ortalama bir artış ile planlayan tesislerin ise bir önceki yıla ve hedeflerine göre verimli bir sezon geçirdiklerini
söyleyebiliriz. Fiyatlarında yüksek artış yapan üst kategorideki tesislerin ise beklentilerinin çok altında bir sezon yaşadıklarını görüyoruz. 2008 yılı aslında hedef açısından iyi geçmesine rağmen, acenta ve tur operatörleri için çok da iyi geçmemiştir. IC Hotels Grubu olarak 2008 yılında, bir önceki yıl hedeflerinin üzerinde 2008 bütçesine paralel, başarılı bir sezon geçirmiştir.


Volkan Şimşek
POYD YÖNETİM KURULU BAŞKANI

Sezon sonunda yakalandığımız dünya krizinin de etkisiyle Türkiye 2008 sezonunu nasıl geçirdi?

Türkiye bu yıl turizmde zor bir yıl geçirdi. Özellikle de otelcilik sektörü için zor bir yıl oldu. Otellerimizde gerekli doluluklara sahip olduk, ancak ülke genelinde tatil yörelerindeki otel fiyatları oldukça düşük olduğu için, arzulanan kazançları elde edemedik. Aslında kendi içinde çelişen bir durum bu. Belki büyük kayıplarımız olmadı ama makul fiyata müşteri bulmakta zorlandık. Türkiye'nin, Akdeniz Bölgesinde ki rakibi olan ülkelere göre bazı avantajları var. Bu da fiyat / hizmet avantajı. Ailelere yönelik özel paket fiyatlar, turist için çekici oldu. Konaklama işletmelerinde sunulan eğlence ve spor olanakları da sektöre ilgiyi artırıyor. Akdeniz'de rakibimiz olan ülkeler, konaklama tesislerinin yerleşimi itibariyle esnek olamıyorlar. Bizim bunu başardığımızı düşünüyorum. Ancak, bu yıl İspanya da talep düşüklüğü yaşayınca fiyat indirimlerine gitti.

Akdeniz Bölgesinde, Rus misafirlerimiz Alman misafirlerin düzeyine çıktı. Türkiye bu iki pazarda birçok etkinlikler
düzenledi ve tanıtım çalışmalarını yoğun olarak sürdürdü.
22 Eylül'de Moskova'da yapılan Antalya in Moscow etkinliğinin yankıları da kısa zamanda görülecektir. Rusya'da bu yıl Türkiye Yılı olması nedeniyle düzenlenen bir dizi kültür ve sanat etkinliklerinin de bu gelişmelerde payı vardır. 15-19 Ekim tarihleri arasında Frankfurt Kitap Fuarı'nda da Türkiye Misafir Ülke olarak öncelikli olarak yer aldı. Bu etkinlik daha önceden planlanmış olmakla beraber, ülke tanıtımında edebiyatçılarımız ve sanatçılarımızla tanıtım olanakları sağlanmış oldu.

BİRLİKTE HAREKET ETME ŞART

2009 yaz sezonunda, krizin etkilerini en aza indirebilmek için izlenecek strateji ne olmalı?

Dünya'da esintilerini gördüğümüz ekonomik daralma ve durgunluğun, pazarımız olan ülkelerdeki tüketicilerin, tatil harcamalarını daha dikkatli yapmalarına yol açacağı bir gerçektir. Türkiye'de ki otelciler, geçmişte yaşadıkları
krizlerden büyük ders aldılar. Krizi yönetmeyi öğrendiler. Ailelere yönelik etkinliklerle sunulan programlar, tüketiciler tarafından tercih edildi. Bugün ülkemizde farklı gelir
gruplarına hitap edecek, farklı fiyatlara sahip ürünlerimiz var. Tatil tercihlerinde bu husus önemli bir etkendir. Kişi tatilinden pek kolay kolay vazgeçmez. Ancak, bir önceki yıla göre daha az hizmet almaya katlanabilir. Çünkü kendisi ve ailesi için tatil, bir yaşam biçimi haline gelmiştir. Tatilinde en uygun koşulları aramak için önünde internet gibi bir alan bulunmaktadır.

Ülke bütününde birlikte hareket edebildiğimiz takdirde, fiyatlarımızı bir miktar daha arttırabilirsek kazanç sağlayabileceğiz. Bu hem çalışanlarımıza, hem yatırımcıya, hem de gelecek yıllar için yapabileceğimiz harcamalara kaynak oluşturacaktır. Para kazanamıyorsanız, yenilik ve tanıtımlarınızı da yapamazsınız. Pazarlama aşamalarında, tur operatörü ve seyahat acentelerine destek olamazsınız.
Pazar ülkelerde, her türlü tanıtım faaliyetlerini profesyonelce yürütecek organizasyonlar yapılması, etkinlikler düzenlenmesi gerekir. Bunlar yapıldıkça, Türkiye'ye yönelik talebin arttığını açıkça görüyoruz. Türkiye turizmi açısından bakıldığında, yapılan olumlu çalışmalar önemli bir gelişme olarak değerlendirilmelidir.

Tevfik Şahin
NOVUM-ALLTOURS

Antalya, 2008 yaz turizm sezonunu nasıl geçirdi?

Biz, Avrupa pazarında, özellikle Alman pazarında çalışıyoruz. 2008 yazında ki hedefimiz, Alman pazarında ki eksinin giderilmesi idi. Tur operatörlerinin, hepimizin 2005 yaz sezonu sayılarımız oldukça yüksekti. 2008 senesine kadar bunu yakalayamadık ama kendi adımıza konuşacak olursak; 2005 sayısını, 2008'de biz yakaladık, yaklaştık. Ama bariz bir artış yakalamamız çok zor gözüküyor. Dünyada yaşanan krize ve her şeye rağmen bir şekilde kendi lehimize çevirecek fırsatlar yaratmalıyız. Burada hem acentelere, hem otellere, hem Antalya Bölgesine çok iş düşüyor. Görünen o ki bu krizden hepimiz etkileneceğiz; 2009 zor bir sene olacak.

2009 yaz sezonu için neler söyleyebilirsiniz? Nasıl bir strateji izlenmeli?

Yaz katalogları yeni yeni çıkıyor. Daha ilk veriler elimizde değil ama bütün tur operatörleri sırayla, ekim sonu ve
kasımın ilk haftasına kadar kataloglarını çıkarmış olacaklar.
Ondan sonrasını çok iyi takip etmemiz gerekiyor. Otellerin de buna göre tedbir alması gerekiyor. Çünkü ekonomik krizin nereye gideceği çok fazla belli değil. Bir takım tur operatörleri sayı vermemekte direnecektir. Herkesin birbirine daha bir açık davranması gerekiyor. Kataloglar çıktıktan sonra; İngiltere pazarında gerileme varsa, Alman pazarında gerileme olacaksa göreceğiz. Hepsini bilip, ona göre tavrımızı koymalı ve mutlaka bir strateji uygulamalıyız. Çünkü aynı şeyi diğer rakiplerimiz de yapacaklar; İspanya, Yunanistan... Diğer destinasyonlara baktığımızda, Mısır'da olabilir. Rusya'da ki açık pozisyonların, rakamların çok büyük olduğu söyleniyor. Türkiye, onlar için çok yakın ve çok önemli bir destinasyon. Rusya'yı da çok yakın ve gerçekçi bir şekilde takip etmek gerekiyor. Bunu nasıl lehimize çevirebiliriz? Gerçekten o veya bu pazarda birbirimize karşı çok dürüst davranıp; havada rakamlar uçuşmadan, abartmadan, reel sayılarla uğraşıp bir şekilde kendimizi emniyete almamız gerekir. Çünkü biz abartmayı çok seviyoruz. Ne ise o olmalı ki, bölge bundan daha az zarar görsün.

RAYLI SİSTEM ÇALIŞMALARINA ÖNEM VERELİM

En azından otelleri, yatakları doldurarak, 2008 yazını iyi geçirdik. Ama bu yeterli mi? Burada herkese çok fazla görev düşüyor. Gördüğüm kadarı ile Antalya'da çok yoğun bir farklılık var. Raylı sistem çalışmaları var. Bunun çok daha ileriye taşınması gerekiyor. Bunu defalarca toplantılar da herkes dile getiriyor. Raylı sistemlerde taşımacılığın, havalimanından başlayıp, Kemer'e ve Alanya'ya kadar gitmesi gerekir bir şekilde. Ara yollarda bir yerlerde, Disneyland projesinden bahsediliyordu, mutlaka yapılması gerekiyor. Ama böyle Tema Parkı değil, gerçek bir Disneyland gerekir burada. Hem Türkiye içinden, hem de yurt dışından özellikle Rusya'dan yine çok sayıda turist çekeceğine inanıyorum. Her şeyi ile bir Antalya düşünmek gerekiyor.

Atilla Mert
TATİL. COM Türkiye Müdürü

2008 yaz sezonuyla ilgili değerlendirmelerinizi alabilir miyiz?

2008 sezon satışlarımızın, 2007'ye kıyasla ciddi bir artış gösterdiğini gururla vurgulamak isteriz. Gerek yaz
aylarındaki satışlar, gerekse bayram dönemlerinde yapmış olduğumuz çalışmalar ile başarılı bir sene geçirmiş bulunmaktayız. 2008 yaz sezonuna baktığımızda, öncelikli olarak Erken Rezervasyon kampanyasının faydaları görülmektedir. Bu şekilde 2008 sezon satışlarımızın yaklaşık % 35'ini Erken Rezervasyon kampanyası ile tamamlamış bulunmaktayız. Özellikle, önümüzde ki sezon içerisinde yapacağımız çalışmalara ışık tutan bu kampanya ile; seyahat acenteleri olarak bizler de programlarımızı, edindiğimiz bu tecrübeler çerçevesinde düzenleyebilmekteyiz.

TEDARİKÇİ GÖZÜYLE

Tayfun Bayar
BAHAR GRUP GENEL MÜDÜRÜ

Turizmin destek verdiği gıda sektöründe, önemli bir marka olarak 2008 yaz sezonunu nasıl değerlendirirsiniz?

Biz Bahar Grup olarak işin kalbi sayılabilecek, mutfağa yönelik hizmet verdiğimiz için; turizmin kıştan, yaza ne şekilde geçeceğini, otellerin konsept hazırlıklarından, turist portföyünün nasıl olacağını, fiyat yapısını, düşük sezon, yüksek sezon hepsini analiz edebiliyoruz.

2008 yaz sezonu, oteller cephesinde iyi geçti diyebiliriz. Gerçi enerji kullanımlarında ki fiyat artışı ile gıda da yaşanan ani iniş çıkışlar, biraz olumsuz etki yarattı ama yine de düşen fiyatlar ile çıkan fiyatlar birbirlerini dengeli bir biçimde götürdü diye düşünüyorum. Genel anlamda denge korundu gibi. Son dönemlerde yaşanan döviz hareketlenmeleri, sezon sonlarında olsa da turizmcileri olumlu etkiledi.
Acente ayağı, bu yıl özellikle Rus kanalı, ciddi sıkıntılar yaşadı; uçak koltuğu fiyatına, zararına turist getirmek durumunda kaldılar. Bu sıkıntı, kışın ödeme dönemlerinde otelcilere yansıyabilir, tabi maalesef bize de. Şu ya da bu şekilde sezonu bitirdik. Artık 2009 sezonuna hazırlık yapmak gerekir. Benim fikrim; fiyat yapımızdan, yurtdışında ülkemizin tanıtımına kadar, rakip ülkeler sıkı bir şekilde
izlenmeli, tüm ayarlamalar buna göre yapılmalı. Sezon başladığında, herkes fiyatlarıyla pazara çıktığında havada kalıp, yüksek fiyatlar yüzünden sezon ortasında bu yıl yaşandığı gibi Rus operasyonu sıkıntısı yaşanmamalı.
Her anlamda kaliteye önem verilmeli, özellikle turistik bölgelerde halkımız turizme yönelik eğitilmeli, bilinçlendirilmeli.